Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Yaşam şartlarını önemli bir biçimde etkileyen yüksek tansiyon; kalp yetmezliği, kalp krizi, inme, aortik anevrizma, böbrek hastalıkları üzere ömrü olumsuz etkileyebilecek birçok hastalığa neden olabiliyor. Kan basıncını olağan aralıkta tutarak, kalp ve damar hastalıklarının oluşma riskini azaltmak isteyen hekimler da yüksek tansiyon sahiplerine ilaç yazarak oluşabilecek risklerin önüne geçmeyi çalışıyor. Pek çok yüksek tansiyon hastası bu durumun yazgıları olduğunu ve hayatları boyunca ilaç kullanacaklarını düşünüyor. Lakin Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, tansiyon ilaçlarının sayısının azaltılabileceğini hatta bırakılabileceğini söylüyor. Pekala lakin nasıl?
“Normal tansiyon kıymeti 120/80 mmHg altındadır. Tek ölçümde bedellerin yüksek olması çabucak yüksek tansiyon tanısı koydurmaz. Gerilimli bir anda, kaygı yahut öfkeyle tansiyon yükselmeleri bazen hepimizde görülebilir. Kıymetli olan gün içi ortalama seyridir. Ortalama pahalara bakınca büyük tansiyonun 120-130 mmHg aralığında, küçük tansiyonun 80-85 mmHg aralığında olması yüksek olağan olarak kıymetlendirilir. 130/90 mmHg üzerindeki bedeller, yüksekliğin derecesine nazaran klinik olarak hipertansiyon açısından evrelenir.” – Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya
BİRKAÇ ÖLÇÜM ‘GİZLİ TANSİYON’ İÇİN KÂFİ DEĞİL
Yüksek tansiyonun klinik olarak çok çeşitli tablolarda karşımıza gelebileceğini söyleyen Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, “Sizin meskendeki tansiyon takipleriniz yüksekken, hastaneye geldiğinizde ölçülen bedeliniz olağan olabilir. Kelam konusu bu durum, ‘Maskeli Hipertansiyon’ olarak isimlendirilir. Ya da tam aksisi de olabilir. Gün içinde dışarıda kıymetleriniz olağanken, yalnızca hastane ortamında yüksek pahalar görülebilir. Bu durum da ‘Beyaz Önlük Hipertansiyonu’ olarak adlandırılır. Bazen de yalnızca gece yüksek tansiyon atakları yaşanabilir. Gün içinde birkaç ölçüm almak ve tansiyonun olağan olması, yüksek tansiyon olmadığı manasına gelmez. Eşlik eden şikâyetlerden, başka klinik bulgulardan ya da risk faktörlerinden şüphelenerek yüksek tansiyona dair tetkikler yapmak isteyebiliriz. Sorunun net yanıtı ise bâtın tansiyon olabilir” dedi.
’30’LU YAŞLARDA DA GÖRÜLÜYOR, ŞAŞIRIYORLAR’
Gece yüksek tansiyon atağı yaşayan bireylerin uyku kalitesinde bozulma, sabah uyandığında yorgunluk, baş ağrısı ya da başında dolgunluk hissi olabileceğini açıklayan Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, “Uyku kalitesi bozulduğu için gün içerisinde güçsüz ve uyuklama atakları yaşayabilir. Gün içerisinde baş ağrıları, gerginlik, başta ve kulaklarda basınç dolgunluk hissi bazen kulaklarda çınlama olabilir. Fakat unutulmaması gereken en kıymetli nokta yüksek tansiyon varlığında hiçbir şikâyetiniz olmayabilir. Bu nedenle yüksek tansiyon açısından yüksek risk taşıyan bireylerde yıllık kardiyoloji denetimleri kıymetli. Hiç şikâyeti olmadığı halde polikliniğe gelen ve klinik bulgulardan şüphelenip tansiyon holter taktığımız 30’lu yaşlardaki hastalarımızdan holterde, gün içerisinde 190/100 altı kıymet neredeyse hiç görmedik. Teşhis aldıklarındaysa hiçbir şikâyetlerinin olmamasına çok şaşırdılar” açıklamalarını yaptı.
“Kişiler tansiyon yükseldiğinde genelde belirti vereceğini düşünür ve şikâyet olmadıkça tansiyonlarını ölçmezler. Halbuki biz yüksek tansiyonu ‘sessiz katil’ olarak isimlendiririz. Zira hiçbir bulgu ve belirti vermediği halde yüksek seyreden tansiyon pahaları gözler, böbrek, kalp, beyin üzere hayati organlarımızda bozulmalar meydana getirir. Geç kalındığında organ tahribatıyla ortaya çıkabilir. Kıymetli olan geç kalmadan ve organlar hasar görmeden yüksek tansiyon hastalığını ya da yükselme potansiyelini ortaya çıkartmamızdır. Sigara içenler, hikayesi ve obezitesi olanlar, göbek etrafı yağlanması bulunanlar, alkol tüketenler, makûs beslenenler, uykusuzluk sorunu yaşayanlar, gece vardiyalı çalışanlar, hareketsiz bireyler ve gerilim seviyesi yüksek olanlar ne yazık ki yüksek tansiyon hastalığı açısından risk altında bulunuyor.” – Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya
‘HASTALIK DEMEYİN, BU BİR UYARI’
“Yüksek tansiyonla başvuran şahıslara birinci yaptığım hatırlatma: ‘Kendinize ‘ben hastayım’ demeyin. Bu durum çoğunlukla bir alarm sesi ve tedbirler almanız gerekiyor’ oluyor” diyen Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, “Çünkü bu alarm seslerine kulak verildiğinde, ikaz hastalığa dönüşmüyor ve yüksek tansiyon denetim altındayken şahsa ziyan vermiyor. Kişinin ölçtüğünüz kıymetleri olağan olsa bile tabipler yüksek tansiyondan şüphelendiğinde birtakım tetkikler ister. Genel kalp değerlendirmesi ile 24 saatlik tansiyon holter aygıtı ölçümlerine bakarak evvel yüksek tansiyon tanısı var mı? Varsa da hangi evrede bu kıymetlendirilir. Bu durum tedavinin biçimini değiştirir. Kök sebepler, yüksek tansiyonu tetikleyen temel nedenlerdir ve kesinlikle taranmalıdır. Bu nedenle kan analizlerini kıymetlendirir, kalp ultrasonu ve kalp grafisiyle kalp denetimini sağlarız. Kişinin uyku tertibinden, vitamin-mineral eksikliğine, kullandığı tetikleyici ilaç-bitki çaylarından beslenmesine, gerilim seviyesine hatta yanlış nefes alışkanlığına detaylı- bütüncül yaklaşımla bakmak isteriz. Zira bunların her biri yahut birkaçı yüksek tansiyonunu tetikliyor olabilir” diye konuştu.
‘ÖNCE KÖK SEBEPLERİ TEDAVİ EDİYORUZ’
Her vakit, çabucak ilaç başlamadıklarını bu kararın büsbütün kişinin özelliklerine bağlı olarak değiştiğine dikkat çeken Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, “Hastalık yok, hasta var. Yüksek tansiyonun birinci evrelerindeysek ve eşlik eden organ hasarı yoksa evvel ömür biçimi değişiklikleri ve bütüncül yaklaşımla tansiyonu ortaya çıkartan nedenleri tedavi ederek ilaçsız denetim altına alırız. Bazen ilaç başlamamız da gerekebilir. Lakin sonra bu ilaçları bırakamayacağız manasına gelmez. Tansiyon ilacı başladıysak da alacağımız ömür şekli tedbirleriyle, kök sebepleri tedavi ettiğimizde, ilaç sayılarını azaltabilir hatta büsbütün bırakabiliriz. Yüksek tansiyona uygun diyet-beslenme-egzersiz programlarıyla bilhassa genç yaşta tansiyon ilaçlarını bıraktığımız çok fazla insan var. Yüksek tansiyonu mukadderatımız yahut gökten başımıza düşen bir elma olarak görmeyelim” diyerek altta yatan nedenleri olduğuna vurgu yaptı.
“Yüksek tansiyon bugün her yaşta görülebiliyor ancak yaşam tarzı seçimleri nedeniyle maalesef çok erken yaşlarda da sık görülüyor. Bilhassa gençlerde yüksek tansiyon görüldüğünde kesinlikle sekonder nedenler dediğimiz böbrek damar darlığı ya da yapısal kalp hastalığı üzere ikincil nedenler açısından tarama yapılmalı. Bu iki neden gençlerde yüksek tansiyonun en sık nedenleri ortasında yer alıyor. Yüksek tansiyon tanısı koyduğumuz hiçbir hastayı, ‘İlacı al, meskenine git. Artık bu senin kaderin’ diye göndermeyiz. Şahısla ciddi bir iş birliği halinde ömür üslubunu yine planlarız.”- Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya
TANSİYON İLAÇLARINI BIRAKMAK MÜMKÜN
Tansiyon ilaçlarının sayısının azaltılabileceğini hatta bırakılabileceğini, bunu pratikte çok önemli manada gördüklerini söyleyen Doç. Dr. V.Özlem Bozkaya, bunun için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
” – Yapılması gerekenlerin en başında gerilim idaresi geliyor. Maalesef gerilim çağımızın salgını. Gerilimi yok edemeyiz ancak onunla baş etmek zorundayız. Her birimizin gerilimle baş etme teknikleri olmalı. Derin diyafram nefes antrenmanları, yoga, meditasyon yahut ibadet üzere kendi içimize döndüğümüz anlar bizi bedenen şifalandırır, tansiyon ve nabız kıymetlerimizi düşürür. Bunlar bilimsel kanıtlıdır. Her gün kesinlikle uygulamalıyız.
– Beslenme içeriği büsbütün temizlenmeli, diyet değil makûs alışkanlıklar yerine sağlıklı alternatifler konulmalı. Yani sürdürülebilir beslenme programları oluşturulmalı. Bilhassa nitart zengini kırmızı pancar, roka ve sarımsak üzere sebzeler tüketilmeli.
– İdman her gün rutinimiz olmalı. Sigara, alkol ve ağır kafeinden uzak durulmalı.
– Eksik vitamin ve mineral depolarımız doldurulmalı. Ayrıyeten rahatlatan ve gevşeten magnezyum sitrat, magnezyum taurat, magnezyum glisinat tek yahut kombinasyonları tercih edilebilir. Yüksek tansiyon varlığında magnezyum depolarımızın dolu olması büyük kıymet taşıyor.”